Auteur: Marc Van den Bossche

Ik zou het hier kunnen hebben over een vriendschap van meer dan twintig jaar. Sta me toe een stap verder te gaan en het te hebben over liefde.   In Wonderlust, een gespreksboek met Pat Donnez en Jean Paul Van Bendegem zegt Caroline Pauwels dat er voor haar vele vormen van liefde bestaan. ‘Het kost me veel […]

Kort voor alle soorten media covid of corona hun dagelijkse nieuwgaring lieten bepalen, was de Amerikaanse filosoof William Connolly (°1938) nog te gast aan de VUB. De tweedaagse conferentie rond zijn denken mondt nu uit in een boek waarvan de titel vreselijk oneigentijds klinkt, maar net daarom actueler is dan ooit: Verwevenheid. De ondertitel heeft het over ‘een verbindend humanisme’. […]

Ik nam bovenstaande, nadien nog bewerkte, foto vorig jaar in Oostende. De man achter de regenboogstrepen is Leopold II. Momenteel circuleert een petitie om dat standbeeld weg te halen. Geen moment twijfel ik aan de goeie intenties van de initiatiefnemers, maar ik ben er niet van overtuigd dat dit een goed idee is. Ongetwijfeld is […]

Ik schrijf dit verhaal vanuit een dubbel ongemak. Het eerste had ik gisterenmorgen toen ik op Facebook een stuk deelde van Ana Deumert, prof. sociolinguistiek aan de University of Cape Town. Haar stuk in Diggitmagazine toonde een niet vaak belicht hoekje in het werk van Hannah Arendt: uitspraken die alleen maar als racistisch en van een wit superioriteitsgevoel blijk […]

Ik begin met een persoonlijke noot. Na de dood van mijn vorige echtgenote, zomer 2011, zocht ik wekenlang naar woorden die uitdrukking konden geven aan wat ik de dag van haar crematie en asverstrooiing ervaren had: een geliefde die er niet meer is, die nergens meer is, niet tastbaar, niet voelbaar. Je stelt een vraag […]

Intro Eind jaren tachtig publiceerde de Amerikaanse filosoof Richard Rorty (1931-2007) een artikel met als titel ‘De voorang van democratie op filosofie’. Dat artikel werd opgenomen in de eerste bundel van Rorty die ooit in Nederlandse vertaling verscheen, Solidariteit of objectiviteiten begint met een uitspraak van Thomas Jefferson: ‘Mij deert het niet of mijn buurman in […]

De bedoeling is dat dit de recensie van een boek(je) zal worden (zie  https://www.humanistischverbond.be/kritisch-lezen/148/liefde-voor-de-wereld) maar de verleiding is bijzonder groot er een soort opiniestuk over een actuele problematiek van te maken. Ik tracht bedoeling en verleiding te combineren. Als ik mij even een quasi misplaatste woordspeling mag permitteren: de titel van het boek van de […]

Van de recent voorbije jaren herinner ik mij enkele momenten van wat ik zou bestempelen als intellectueel geluk. Dat is een gevoel waarbij je eigen vooroordelen alle bestaansrecht verliezen, waarop je dingen anders gaat zien en er bovendien van overtuigd bent dat die nieuwe horizon bij voorkeur de achtergrond zal blijven vormen van actuele, soms […]

Hoe gaat een kunstenaar in gesprek met de wereld? Hoe doet een filosoof dat? Doen zij dat op vergelijkbare wijze? Ik zie zowel kunst als filosofie als manieren van verhalen vertellen en als vormen van verbeelding. Filosofie en kunst gaan over onze verbeeldingen. Altijd in het meervoud. We gaan nog een stapje verder: filosofie en […]

Intro Deze morgen trok ik naar Brussel waar aan mijn alma mater, in samenwerking met Humanistisch Verbond Brussel en georganiseerd door onze studente Merel Thijs, een studiedag doorging onder de titel Van consumeren tot beleven.  Het moest een ‘pitch talk’ worden – horreur voor wie van diepgang en traagheid houdt – van tien minuten. Omdat powerpoints en aanverwante fenomenen […]

De vraag waarom Rudi Vranckx bij uitstek dit eredoctoraat verdient van onze door humanistische waarden en ideeën gestuurde universiteit laat ik hem zelf beantwoorden. Ik doe dat met enkele citaten uit zijn boek ‘Mijn kleine oorlog’, over zijn ervaringen aan het front, verspreid over dertig jaar professionele activiteit. ‘Journalistiek is slechts een middel om een […]

Onderstaand tekstje is een deel van het slothoofdstuk uit mijn volgende week te verschijnen boek. Het kan ook als een commentaar vanuit de marge worden gelezen op actuele debatten. Dat is in zekere zin ook het geval met het hele boek. Het doek van vooroordelen Ik verwees hier eerder al naar het boek Wat is […]

Op 13 september wordt in bibliotheek De Biekorf in Brugge mijn nieuwe boek, Vreemde wereld. Zygmunt Bauman over samenleven in vloeibare tijden, voorgesteld. Bij wijze van voorproefje publiceer ik hier een deel van de intro om duidelijk te maken dat ik niet loutere een auteursstudie heb willen schrijven, maar dat mijn boek een veel ruimer en […]

Mijn eerdere pleidooi voor open grenzen en open migratie lijkt hier en daar gemoederen te beroeren. Een positieve reactie kreeg ik alvast van de SERV, een studiedienst waarin de sociale partners samenzitten en die in december 2017 met een tienpuntenplan advies uitbrachten aan minister Muyters. Zij pleiten daar voor een meer open beleid voor economische […]

Het lijkt wel een favoriete bezigheid van politici dezer dagen om het politieke veld aan een weinig nuance verdragende tweedeling te onderwerpen. Kamp A zegt wit, kamp B houdt het bij zwart. Het ene kan vervolgens niet met het andere in dialoog gaan. Wie bijvoorbeeld verzoenende taal gebruikt in verband met vluchtelingen en een mogelijke […]

Debatten gaan dezer dagen weer over (open en/of gesloten) grenzen en over culturele identiteiten. Ik vind dat geen evidente termen, ‘grenzen’ en ‘identiteiten’. Kunnen we ze misschien ook anders bekijken? En misschien ligt daar een opdracht voor wat ik als een actueel humanisme beschouw. Een humanisme dat expliciet in het meervoud denkt. Bij Nasr Abu […]

De Belgisch-Iraanse vrouwenrechtenactiviste Darya Safai maakte vandaag bekend dat zij lid wordt van een conservatieve Vlaams-nationalistische partij. Darya Safai laat weten dat ze ervan overtuigd is dat vreemdelingen hier kunnen integreren door de Vlaamse identiteit over te nemen en normen en waarden die daarmee samenhangen te delen. Best mogelijk dat dit opnieuw een zondermeer briljante […]

Een foto als mogelijk(e) antwoord(en):  

Een plek   We stappen een wereld binnen, kijken rond, sommige dingen trekken onze aandacht, andere ontsnappen daaraan. Maar we zijn wel voortdurend bezig betekenis te geven aan die dingen, soms bewust, heel vaak onbewust. Maar van waar komt die betekenisgeving dan? Doet (enkel) ons brein dat echt, zoals de voorbije jaren wel eens wordt […]

Het zou kunnen dat Harvey Weinstein definitief zijn naam heeft gegrift in de geschiedenis van de morele vooruitgang. We kunnen maar hopen dat de vloed aan berichten over de wansmakelijke seksuele praktijken waaraan de man zich verlustigde en de vernedering van vrouwen die daarmee gepaard ging, een keerpunt kunnen betekenen in wat al veel langer, […]

  Wat is denken? Denken is een ervaring die bemiddelt tussen andere ervaringen. Denken ontstaat zelf door geprikkeld te worden door één van die ervaringen. Denken, wat ook de praktische consequenties ervan mogen wezen, verrijkt onmiddellijke ervaringen door er zin en betekenis aan te verlenen. Zo maakt het filosofische denken van het leven een spinsel, […]

  Ik ben al langer gefascineerd door de intieme  – ik ben zelfs geneigd te zeggen ‘viscerale’ – band tussen lichaamsbeweging en denken. Beweging prikkelt het denken, baart allerlei creatiefs, soms op onvermoede en onverwachte, altijd op verrassende wijze. Een paar dagen geleden is het nieuwste boek van mijn VUB-collega Jean Paul Van Bendegem verschenen. […]

  Ik heb een tijdlang een opleiding fotokunst gevolgd aan de Stedelijke Academie van Sint-Niklaas. Mijn leraar, Lieven Nollet, geniet enige bekendheid met werk waarin hij geïnterneerden in beeld brengt. En hen zo eigenlijk aan het woord laat. Een stem geeft. Of kunst de wereld kan redden, is een vraag die ik niet eens meer […]

Aan de achterkant van het station van Brugge zag ik gisteren een bord staan met de melding dat gratis fietstaxi’s beschikbaar waren voor wie richting centrum wou tijdens een of ander eetevenement dit weekend. Goed initiatief dacht ik, gratis fietstaxi’s. Op de trein richting Brussel, het landschap ’s morgens nog in dichte nevelen gehuld, vroeg […]

Mag ik beginnen met een bijna onwezenlijk on-actueel citaat? ‘Met de moed tot vergissing en met een veelheid aan waarheden te leven, is een typisch Amerikaanse deugd’. De uitspraak komt van de Duitse filosoof Detlev Horster in een boek over Richard Rorty en hij gebruikt deze woorden om de Amerikaanse pragmatistische filosofie te omschrijven. De […]

De scène speelt zich af ergens in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vader en zoon, protestants van geloof, keren terug van een bezoek aan een tante. De vader heeft van zijn zus een half brood meegekregen. Ze meende dat het eigen, nochtans ook al karige rantsoen gerust kon gedeeld worden met een gezin met opgroeiende […]

  Kritiek   De Frans-Griekse filosoof en intellectuele duivel-doe-al Cornelius Castoriadis zei ooit dat het grote probleem van onze samenleving erin bestaat dat zij er is mee opgehouden zichzelf in vraag te stellen. Dat betekent dat ze niet langer een alternatief ziet voor het eigen model en er dan ook mee heeft gekapt de plicht […]

Wat is filosofie en waarom zou u de komende weken beslissen dit ‘vak’ zelf te gaan studeren of om uw kinderen de uitstekende raad geven dit onverwijld te gaan doen? In enkele puntjes geef ik eerst aan wat filosofie is of zou moeten zijn volgens mij. Dat vul ik aan met enkele beschouwingen over de […]

Dé waarheid en dé rede kleuren nogal eens debatten over politieke en ethische kwesties. Dat die waarheid en die rede, of althans hoe de auteurs of opiniemakers in kwestie ze opvatten, door en door cultureel en historisch bepaald zijn, wordt gemakshalve vergeten. Stelligheid en zekerheid over het eigen standpunt maken de discussie nu eenmaal veel […]

Ik lees dat we de summer of love van 1967 herdenken. Was het toen dat ook de verbeelding machtsaanspraken meende te mogen maken? Indien wel, valt daar nu alvast bitter weinig van te merken in actuele debatten van uiteenlopende aard. Groot Gelijk tegen Groot Gelijk. Debatten waar niemand kan winnen, al lijkt dat toch de […]

Wat de plaats is van poëzie in de academische en wetenschappelijke wereld wou de moderator gisteren horen van Caroline Pauwels, rector van de Vrije Universiteit Brussel. Die vraag kwam er tijdens de laatste sessie van Apéro Poëzie, een zeer gesmaakt poëzie-evenement in vijf delen in het kader van het Oostendse Theater aan Zee. Caroline Pauwels […]

‘Voor het eerst in mijn leven heb ik het gevoel in een relatie echt mezelf te kunnen zijn.’ Dat zei ik enkele maanden geleden tegen de vrouw met wie ik kort voordien getrouwd was. Achteraf gezien had ik op een vanuit filosofisch perspectief bekeken veel minder problematische wijze mijn grote liefde voor haar kunnen uitdrukken. […]

Sporen van een lichaam   Peter Verhelst suggereerde gisteren tijdens een voorstelling van Apéro Poëzie ongewild en ongeweten een antwoord op een vraag die Saskia me een dag eerder stelde over een zin in mijn laatste boek, een zin die zich niet wou aandienen als hapklaar. Een apéro philosophie met niet eetgrage brokjes. Aan de […]

Dit eerste tekstje op mijn blog is de inleiding van mijn pas verschenen boek De zinnen van het leven. Het boek is vanaf eind september in de boekhandel verkrijgbaar maar kan nu reeds besteld worden op www.aspeditions.be en bij bol.com. De mens is een erotisch wezen. Eros betekent verlangen, begeerte. Ik ga uit van de veronderstelling dat […]